काठमाडौं । मुलुक भित्र पछिल्लो समय राजावादी र गणतन्त्रवादीबीचको ध्रुवीकरण बढ्दो छ । दलगतरुपमा राप्रपा र राप्रपा नेपाल खुलेरै राजसंस्थाको मागमा सडकमा संघर्ष गरिरहेको छन् भने वामपन्थी दलहरु गणतन्त्रको रक्षालाई नै प्रमुख राजनीतिक एजेण्डा बनाईरहेका छन् । केही नेताहरुले गणतन्त्रको विकल्प अरु नभएको बताए पनि आफुलाई लोकतान्त्रिक भन्ने दलहरु कांग्रेस र रास्वापाले अझै कित्ता क्लियर गरिसकेका छैनन् । यद्यपी रास्वपाले राजावादी र गणतन्त्रवादी दुबैको प्रदर्शनमा भाग नलिने जनाएको छ । नागरिक असुन्तुष्टि चुलिँदै जाँदा गणतन्त्रवादीहरुका लागि योबेला चुनौतिपूर्ण बनेको छ ।
गत फागुन २५ गते पोखराबाट काठमाडौं फर्किँदै गर्दा पुर्व राजा ज्ञानेन्द्र शाहलाई उनका समर्थकहरुले भब्य स्वागत गरे । त्यो प्रदर्शनले पूर्वराजा शाहलाई पनि आफूप्रतिको आकर्षण बढेको अनुभूति भइरहेको छ । त्यसैले उनी पुर्खाको थलोदेखि विभिन्न मठमन्दिरहरुको दर्शन गर्न भन्दै निस्किने गरेका छन् । खासगरी फागुन ७ मा आफूलाई साथ दिन भनी पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र भिडियो सन्देश जारी गरेपछि राजावादीहरु उत्साहित भएका हुन् । सडकदेखि सदन हुँदै सामाजिक सञ्जालदेखि आमसञ्चार माध्याममा राजसंस्थाको बहस चुलिएको छ ।
गणतन्त्रवादी दलहरुले भने ज्ञानेन्द्रलाई बढी उत्तेजित नहुन भन्दै ठेगान लगाउने सम्मको चेतावनी दिइरहेका छन् । फागुन २५ गते हजारौंको प्रदर्शन भएको भन्दै त्यसैको काउन्टरमा प्रमुख प्रतिपक्षी दल माओवादी केन्द्रसहित को चार दलीय समाजवादी मोर्चा शुक्रबार लाखौं कार्यकर्ता काठमाडौंको सडकमा उतार्ने तयारीमा छ । गणतन्त्रवादी दलहरु विरुद्ध नागरिकमा उत्पन्न भएको असन्तुष्टिलाई पुनरुत्थानवादी तथा प्रतिगमनकारी शक्तिहरुले लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको बिरुद्ध सङ्गठित गर्ने प्रत्यन गरेकाले सचेत गराउनु परेको उनीहरुको दाबी छ ।
माओवादी सहितका साना बाम घटकहरु गणतन्त्रको रक्षाका लागि भन्दै सडकमा ओर्लीदै गर्दा सत्ताको बागडोर सम्हालेको अर्काे वाम दल नेकपा एमाले पनि देशब्यापी वडास्तरीय जनसचेतना अभियानमा छ । एमालेले आफ्ना नेता तथा कार्यकर्ताहरुलाई गणतन्त्र रक्षाका लागि दरीलो गरि उभिन उर्दी जारी गरिरहेको छ । एमाले अध्यक्ष समेत रहेका प्रधानमन्त्री केपी ओलीले राजावादीहरुको कडा कटाक्ष गरिरहेका छन् । उनले आफ्ना युवा कार्यकर्ताहरुलाई बाघ भएर आउन निर्देश गरेका छन् ।
एमालेले पार्टी भित्र जरा केन्द्रीत अभियान सञ्चालन गरि राजावादी शक्तीहरु बिरुद्ध उभिन नेता कार्यकर्तालाई तयार पारिरहेको देखिन्छ । उसले लोकतन्त्र जनताको व्यवस्था रहेको र सजिलैसंग यो व्यवस्था परिवर्तन गर्ने सपना नदेख्न भनिरहेको छ ।
सत्तामा रहेको अर्काे ठुलो तथा लोकतान्त्रीक दल नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवासहितका नेताहरुले गणतन्त्रको बिकल्प राजसंस्था नभएको भन्दै राजसंस्था पुनःस्थापना हुनै नसक्ने बताइरहेका छन् । यद्यपी कम्युनिष्ट पार्टीहरु जसरी प्रतिकारमा उत्रिने संकेत भने देखाएका छैनन् ।
नयाँ र चौंथो दलको रुपमा उदाएको रास्वापाले पनि यस बिषयमा अझै कित्ता क्लियर गरेको छैन । राजावादीहरुले राजसंस्थाको माग सडकमा चर्काे बनाई रहेपनि अहिले नै यहि कारण व्यवस्था परिवर्तन हुन्छ भन्ने दरिलो आधार प्रस्तुत गर्न सकेका छैनन् । गणतन्त्रवादी दलहरुले गणतन्त्र स्थापनापछि जनपक्षीय काम गर्न नसकेकाले राजसंस्थाको पुनः स्थापना अपरिहार्यताको बहस राजावादीहरुले चर्काएका छन् ।
मुलुकमा राजसंस्थाको पुनःस्थापना हुने तत्काल कुनै सम्भावना नदेखिए पनि दलहरुप्रतिको बढ्दो नागरीकहरुको बितृष्णाले पुराना र ठुला भनिएका गणतन्त्रवादी दलहरुलाई धक्का भने राम्रो संगै दिने सक्ने देखिन्छ ।
मुख्य गरी तीन ठ्ुला दल कांग्रेस, एमाले र माओवादी विरुद्ध सडकमा चर्काे स्वरमा आवाजहरु उठ्ने गरेका छन् । त्यसैले उनीहरु जनउत्तरदायी बन्न जरुरी छ । अन्यथा भविष्यमा संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको जग नहल्लिएला भन्न सकिन्न ।
