काठमाडौं । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले चालेका एकपछि अर्का कदमले विश्व समुदाय नै तरंगित छ । आप्रवासीमा कडाईदेखि अमेरिकी सहयोग रोक्ने उनका कदमले चर्चामात्रै दर्जनौं क्षेत्रहरु त्रसित छन् । ट्रम्पका कदमको नेपालमा प्रभाव कस्तो छ त ?
विश्व शक्ति राष्ट्रका रुपमा रहेको संयुक्त राज्य अमेरिकाका राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले चालेका एकपछि अर्का कदमले विश्व समुदाय नै तरंगित छ ।
विशेषगरि उनले आर्थिक सहयोगमा लगाएको रोकको विषय थप चर्चामा छ । यसको प्रभाव नेपालमा पनि देखिएको छ ।
अमेरिकी सहयोगका दुई ठूला सहायता रोकिएपछि नेपालमा दर्जनौं परियोजनाको भविष्य अन्योलमा परेको छ । बहुचर्चित मिलेनियम च्यालेन्ज कर्पोरेशन (एमसीसी), युएसआइडीबाट अमेरिकी सरकारले नेपाललाई दिने ठूलो सहायता रोकेपछि सञ्चालित योजनाहरुको भविष्य के हुने भन्नेबारे अन्योलता देखिएको हो ।
नेपालमा कस्तो अवस्थामा थियो एमसीसी ?
– नेपालमा एमसीसीबाट खासगरि सडक तथा ऊर्जातर्फका योजनाहरु अघि बढिरहेका थिए ।
– नेपाल र एमसीसीबीच २०७४ भदौ २९ गते सम्झौता भई एमसीसी परियोजना कार्यान्वयनको प्रक्रिया अघि बढाइएको थियो ।
– सम्झौताअनुसार नेपालमा नुवाकोटको रातमाटेदेखि बुटवल हुँदै गोरखपुरसम्म ४ सय केभीए क्षमताको प्रशारण लाइन निर्माण अघि बढाइएको थियो ।
– त्यस्तै विभिन्न पाँचवटा सडकको स्तरोन्नति समेत यो परियोजना अन्तर्गत भएको थियो ।
एमसीसीमा अहिलेको अवस्था के ?
– अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको २० जनवरी २०२५ को कार्यकारी आदेशअनुसार एमसीसीबाट हुने भुक्तानीसहितका सबै गतिविधि ९० दिनका लागि स्थगित गरेसँगै एमसीसी परियोजनाहरु नेपालमा ठप्प
– एमसिए–नेपालले सञ्चालन गरिरहेका विद्युत प्रशारण आयोजना र सडक मर्मत आयोजनाहरुको भविष्य भविष्य के हुने अन्योलनमा
ट्रम्पका कदमले नेपाल प्रभावित
– अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प प्रशासनले अमेरिकी विदेश मन्त्रालय र युएसआईडीमार्फत प्रवाह गरिने सबै विदेशी सहायता ९० दिनका लागि रोक्का गर्ने निर्णयको नेपालमा प्रत्यक्ष असर
– यो नीतिगत परिवर्तनका कारण नेपालमा चलिरहेका विभिन्न विकास परियोजनाहरू प्रभावित
– विशेषगरी, नेपालका स्वास्थ्य, कृषि, शिक्षा, र समावेशी नीति सम्बन्धि चार ठूला युएसआईडी परियोजनाहरूमा प्रत्यक्ष असर
– सरकार र युएसआईडीबीच भएको सहकार्यमा आधारित यी परियोजनाहरू संघीय, प्रादेशिक, र स्थानीय तहका विभिन्न निकायहरूसँग साझेदारी गरी कार्यान्वयन गरिँदै आएका थिए ।
युएआईडीबाट नेपालमा कुन क्षेत्रमा कति थियो सहयोग ?
– युएसआईडी स्वास्थ्य प्रत्यक्ष वित्तीय परियोजना, जसको कुल बजेट ४२५ मिलियन
– युएसआईडी कृषि प्रत्यक्ष वित्तीय परियोजना, जसका लागि ४२१ मिलियन बजेट
– कृषि प्रत्यक्ष वित्तीय परियोजनाबाट ६९,००० घरपरिवार लाई खाद्य सुरक्षाको प्रत्याभूति गर्ने उद्देश्य
– शिक्षा प्रत्यक्ष वित्तीय परियोजना अन्तर्गत पाँच वर्षमा ४८५ मिलियन लगानी गरिने प्रतिवद्धता थियो, जसले विशेषगरी बञ्चित र सीमान्तकृत बालबालिकाहरूलाई गुणस्तरीय शिक्षामा पहुँच पु¥याउने लक्ष्य राखेको थियो ।
– समावेशी नीति प्रत्यक्ष वित्तीय परियोजना नीति सुधार र सुशासन प्रवद्र्धनमा केन्द्रित थियो, जसले सरकारी नीति निर्माण प्रक्रियामा सकारात्मक प्रभाव पार्ने अपेक्षा गरिएको थियो तर, यी परियोजनाहरूको सहायता स्थगन भएपछि तिनको कार्यान्वयन अनिश्चित बनेको छ ।
स्रोतको चर्को चाप, वैदेशिक सहायता अपरिहार्य
नेपाललाई पछिल्लो समय स्रोतको चर्को चाप परिरहेको छ । खासगरी राजश्वले चालु खर्च समेत धान्नसक्ने अवस्था छैन । जसकारण वैदेशिक सहायताको लिनैपर्ने अवस्था छ ।
