काठमाडौं । स्वस्थ जीवनका लागि स्वच्छ हावा अपरिहार्य भए पनि पछिल्लो समय विभिन्न मानवीय क्रियाकलापका कारण वायुको स्तर खस्कदो क्रममा छ । अझ सुख्खा मौसममा वायुको स्तर निकै हानीकारक समेत हुने गर्दछ ।
यहि विषयलाई ममन् गर्दै विगतमा जस्तै यस वर्षपनि काठमाडौं महानगरपालिकाले आफ्नो क्षेत्रभित्र प्लास्टिकजन्य फोहोर जलाउन निषेध गरि यस्तो कार्य गरे कडा कारबाही गर्ने भन्दै सचेत समेत गराएको छ । महानगरमा हाल कस्तो छ त चिसो अनि चिसोबाट कसरी जोगिने ?
नेपालमा वायु प्रदूषणका कारण बर्षेनी ४२ हजार भन्दा बढिको मृत्यु हुने गरेको छ । जसमध्ये काठमाडौमा मात्रै पाँच हजार भन्दा बढिको मृत्यु वायु प्रदुषणका कारण हुने गरेको तथ्यांक छ ।
विश्व स्वास्थ्य संगठन डब्लुएचओको प्रतिवेदन अनुसार प्रदूषित हावाका कारण प्रत्येक वर्ष विश्वमा ७० लाख मानिसको मृत्यु हुने गरेको छ ।
साथै विगत ३० वर्षमा वायु प्रदूषणका कारण स्वास्थ्यमा धेरै घातक असरहरु समेत देखिएको डब्लुएचओको प्रतिवेदनमा छ । वायु प्रदूषणका कारण सामान्यदेखि जटिल खालका स्वास्थ्य समस्या समेत देखिने गर्दछ ।
प्रदूषित वायुमा कार्बन मोनोअक्साइड, ओजन, नाइट्रोजन डाइअक्साइड र सल्फर डाइअक्साइड जस्ता हानिकारक सूक्ष्म कण समेत रहने भएकाले यस्तो दुषित हावाले मानिस, जनावर र वनस्पतिमा समेत हानिकारक प्रभाव पार्ने गर्दछ । यहि विषयलाई ममन गदै काठमाडौं महानगरले प्लास्टिकजन्य फोहोरमैला तथा अन्य फोहोर जलाउने कार्यले निषेध गरेको छ ।
साथै काठमाडौं महानगरपालिकाले प्रदुषित हावामा थप सहयोग पुगाउँने प्यास्टिकजन्य फोहर जलाउन हरेक वर्ष सूचना नै जारी गरी नागरिकलाई सचेत गराउँदै आउँने गरेको छ ।
वायु प्रदूषणले मानव शरीरको हरेक अंगमा असर गर्ने विज्ञहरुले औलाउँदै समेत आउँने गरेका छन् । वायु ‘प्रदूषणले सबैभन्दा पहिले त श्वासप्रश्वास प्रणालीका अंगहरु नाक, मुख, घाँटी, श्वासप्रश्वास नली र फोक्सोमा असर पार्ने गर्दछ ।
जसले गर्दा निमोनिया, दम र फोक्सोको क्यान्सर जस्ता समस्या निम्तिन सक्छ । साथै दुषित हावाका कारण मिगौलामा विग्रने जोखिम पनि उच्च हुने बताइन्छ ।
वातावरणमा थुप्रिएको प्लास्टिकले मानव जीवन र जैविक विविधतामा प्रभाव पार्ने विज्ञहरुले औउँदै आएका छन् । साथै प्लास्टिक जलाउँदा स्वास्थ्यका लागि हानिकारक ग्यास निश्कने र यो ग्यास वायुमा मिसिदाँ स्वास्थ्य प्रतिकुल असर समेत पार्ने गर्दछ ।
प्लास्टिकजन्य फोहोर जलाउदा हावा दुषित बन्ने र यसले स्वास्थ्यमा नकारात्मक प्रभाव पार्ने विषयलाई मध्यनजर गदै काठमाडौं महानगरपालिकाले प्लास्टिकजन्य फोहोर जलाउन निषेध गर्नु पर्यावारणका लागि एक सकारात्क कदमका रुपमा लिन सकिन्छ । साथै आम नगारिकले पनि वायु प्रदुषणलाई बढाउन मदत पु¥याउँने यस्ता गतिविधि नगर्न सचेत र जागरुक हुन आवश्यक छ ।
