काठमाडौं । नेपाल पर्यटनमा सम्भावना नै सम्भावना रहेको मुलुक हो । नेपालको भौगोलिक विविधता विश्वका लागि हेर्न लायक छ । तर, कानूनले नै तोकेका केहि त्रुटिगत कुराले भने पर्यटनमा समस्या निम्त्याउने खतरा उत्तिकै देखिन्छ । 

उपल्लो मुस्ताङमा अर्धनिषेधको नीतिले पर्यटनमा मात्रै असर पारेको छैन, होटल व्यवसाय समेत संकटमा पर्ने त होइन भन्ने आशंका उब्जाइदिएको छ । 

पर्यटन, रोजगारी र सीपको बजारीकरण अर्थतन्त्रको प्रमुख हिस्सेदारी बन्न सक्छ । उमेर ढलकिदै गर्दा पनि सीपको उपयोग आफैमा प्रसंसनीय छ । तर, पर्यटक भित्र्याएर अर्थोपार्जन गर्ने आशमा बसेका उपल्लो मुस्ताङका सर्वसाधारण नेपालखओ अर्धनिषेधित क्षेत्र घोषणा भएकाले त्यसक्षेत्रका होटल व्यवसायदेखि पर्यटन नै संकटमा फस्ने त होइन भन्ने शंका छ ।

चीनको स्वसाशित क्षेत्र तिब्बतसँग सिमाना जोडिएको उपल्लो मुस्ताङका लोमान्थाङ, लोघेकर दामोदरकुण्डको सबै र वारागुङ मुक्तिक्षेत्र गाउँपालिका वडा नम्बर– ३ को साविक छुसाङ गाविस र वडा नम्बर –५ को साङ्तालाई सुरक्षा संवेदनशिलताका कारण सरकारले निषेधित क्षेत्र तोकेको छ । 

यस क्षेत्रमा अन्नपूर्ण संरक्षण क्षेत्र आयोजना (एक्याप) गर्ने उपल्लो मुस्ताङ भ्रमण गर्न नेपाली बाहेकले अध्यागमन विभागलाई पाँच सय अमेरिकी डलर शुल्क तिरेर दश दिनका लागि विशेष किसिमको अनुमति लिनुपर्ने नियम छ । दश दिनभन्दा बढी भ्रमण गर्न चाहेमा प्रतिदिन रु ५० का दरले शुल्क तिर्र्नुपर्छ । 

अर्धनिषेधित क्षेत्र कायम राखिनु, झञ्जटिलो प्रक्रीया पुरा गरी महँगो शूल्क तिर्नुपर्ने भएपछि पर्यटकहरु चाहेर पनि उपल्लो मुस्ताङ आउन नसक्दा व्यवसायीहरु पलायन हुनुपर्ने बाध्यता सिर्जना भएको लोमान्थाङ गाउँपालिका–५ का वडा सदस्य लाक्पा वाङ्दी गुरुङको भनाई छ । 

दैनिक १५ सयलाई सेवा दिन सक्ने गरि होटल निर्माण भएपनि मुस्किलले वर्षमा केहि हजार पर्यटक पुग्ने गरेको बताइन्छ । यसमा पनि नेपाली कति पुग्छन भन्ने एकिन तथ्याङ्क पनि नभएको बताइन्छ । यस्तोमा उपल्लो मुस्ताङमा सम्भावना हुँदा हुँदै पनि सरकारको नीतिका कारण पर्यटक भित्र्याउन सकिरहेको छैन् ।

कलात्मक पहाड, उजाड मरुभूमिजस्तै भूगोल, माटोले बनाइएका घर, हिमाली जीवनशैली, पुरानो तिब्बती संस्कृति, ऐतिहासिक महत्वका दरबार, गुम्बा, छोर्तेन, कोरला नाका उपल्लो मुस्ताङका आकर्षण हुन् । वौद्ध तथा हिन्दु धर्मावलम्बीहरुको साझा तिर्थस्थल दामोदरकुण्ड पनि उपल्लो मुस्ताङमै अवस्थित छ । 

निषेधित क्षेत्र घोषणा भएकाले विदेशी पर्यटक उपल्लो मुस्ताङ जानै कठिन छ भने पर्यटनबाटै अर्थोपार्जन गर्ने समूदाय समेत संकटमा फस्ने खतरा बढ्न तालेको छ । 

यस्तोमा सरकारले सीमा नाकामा सुरक्षाकर्मीको बाक्लो उपस्थिति बढाएर सहज प्रवेशको वातावरण तयार पार्नुपर्नेमा स्थानियले जोड दिन थालेका छन् ।