काठमाडौं । वर्षा शुरु भएसँगै डेंगी संक्रमण दर पनि उकालो लाग्ने क्रममा छ । वर्षा याम लामखुट्टेको वृद्धि विकासका लागि उपयुक्त समय हो ।
त्यसैले पनि डेंगीको जोखिम बढेको हो । पछिल्लो ६ महिनाको अवधिमा ७२ जिल्लाभर १ हजार भन्दा बढि संक्रमित भेटिसकिएका छन् ।
त्यसमा पनि सबैभन्दा बढि संक्रमित काठमाडौं उपत्यकामा देखिएका छन् । थप जोखिमका अवस्था के कस्तो छ । डेंगीबारे के भन्छन् चिकित्सक ?
डेंगी संक्रमणको उच्च जोखिम असारदेखि मंसिर महिनासम्म देखिने गर्दछ । एडिस जातको लाम्खुटेको टोकाइबाट लाग्ने डेंगी संक्रमण नेपालमा पहिलो पटक सन् २००४ मा देखापरेको थियो ।
नेपालमा डेंगी संक्रमणको विगत र वर्तमान
– सन् २००४ मा पहिलो पटक संक्रमण पत्ता
– २० वर्षको अवधिसम्म आइपुग्दा ७२ जिल्लामा फैलियो
– डेंगी संक्रमणले सन् २०१९ मा महामारीको रुप लियो
– सन् २०१९ मा १७ हजार ९ सय ९२ जना संक्रमित भएकामा ३ जनाको मृत्यु
– सन् २०२२ मा ८८ जना र २०२३ मा २० जनाको मृत्यु
हरेक वर्ष वर्षायाममा देखिने डेगी संक्रमण नियन्त्रणका लागि निति तथा योजना समेत बनाएका छन् ।
डेंगी संक्रमण नियन्त्रणका लागि लर्भा खोज र नष्ट गर्ने अभिायान देखि औषधी हाल्ने काम लगायतका काम नभका होइन । तर संक्रमण हाल देशभर नै देखिएको छ ।
पछिल्लो ६ महिनामा संक्रमण अवस्था
– ईपीडीमीयोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाको तथ्यांक अनुसार डेंगी हाल डोल्पा, मुगु, हुम्ला तथा जुम्लाबाहेक ७२ जिल्लामा फैलिसक्यो
– काठमाडौंमा एक सय ४१ जना
– झापामा एक सय १२
– चिवतनमा ७५, मकवानपुरमा ५९, डोटीमा ४७, तनँहुमा ४६, सिन्धुपाल्चोकमा ४४
– ओखलढुंगामा ४१, रुपन्देहीमा २८ र भक्तपुरमा २७ जना संक्रमित
डेगी गराउँने एडिस जातको लाम्खुट्टेका चार प्रजाती हुने गर्दछन् । नेपालमा हाल यी चारै प्रजातीका लाम्खुट्टे देखिएको छ ।
यदि एक पटक भन्दा बढि डेंगी संक्रमण भयो र संक्रमण यी भिन्न भिन्न प्रकारका लाम्खुट्टेले टोकेर भएको छ भने यसले स्वास्थ्यमा ल्याउने जटिलता पहिलाको भन्दा जोखिमयुतm हुने गर्दछ ।
त्यसैले एडिस जातको लामखुट्टेको वृद्धि विकास रोकथाम र नियन्त्रणका लागि सरकारी पक्षले गर्ने कामसँगसँगै आमनागरिकको सचेतता पनि महत्वपूर्ण रहन्छ ।
