काठमाडौँ । मुलुकका सात वटै प्रदेश सरकारहरु सत्ता भागवण्डाको सकसबाट कुनै न कुनै रुपमा प्रभावित छन् । सुदूरपश्चिम प्रदेशमा त झन् सत्ता पक्षीय दलनै मुख्यमन्त्रीलाई विश्वासको मत लिन नदिन अड्को थापिरहेको छ । सुदूरपश्चिम सरकारमा देखिएको किचलोले यहाँको भावि परिदृष्य कस्तो रहला ? अनि, सातै प्रदेश सभामा सांसदको अंकगणित कस्तो छ ? साथै यस किसिमको अंकगणितले कसरी प्रभावित बनाइरहेको छ त प्रदेश सरकारहरुलाई ?
गएको फागुन २१ गते केन्द्रमा सत्ता समिकरण बदलिएसँगै मुलुकका सातै प्रदेश सरकारहरुमा अस्थिरता छाएको छ । केन्द्रीय सत्ता समीकरण अनुसार प्रदेश कब्जा गर्ने होडले केन्द्रीय सत्ता पक्ष र प्रतिपक्ष सांसदको अंकगणित व्यवस्थापनदेखि अड्डा अदालत धाइरहेका छन् । कोशी प्रदेश सरकारको लफडा सर्वोच्च अदालतमा पुगेको छ ।
उता, गण्डकीका मुख्यमन्त्रीले लिएको विश्वासको मत नै असंवैधानिक भन्ने जिकिरसहित मुद्दा विचाराधिन अवस्थामा छ । बागमती, मधेश, लुम्बिनी र कर्णाली प्रदेश सरकारमा पनि सबै पक्ष व्यवस्थापन भएका छैनन् । त्यसमाथि पनि अहिले जनता समाजवादी पार्टी नेपालमा फुट आएको छ । यो विषयले पनि अब विशेषगरि मधेश प्रदेश सरकारलाई प्रभावित बनाउने छ ।
अझ सुदूरपश्चिम प्रदेश सरकारको कुरा गर्दा त यहाँ सत्ता गठबन्धनकै ठुलो दल नेकपा एमाले स्वयंम मुख्यमन्त्री दीर्घबहादुर सोडारीलाई विश्वासको मत दिन इच्छुक छैन । मुख्यमन्त्री सोडारीले विश्वासको मत लिन वैशाख २१ गते प्रदेशसभा बैठक बोलाएका थिए । तर, नेकपा एमालेले विश्वासको मत दिने निर्णय नै नगरेपछि बैठक स्थगन गर्नु पर्यो । पार्टी अध्यक्ष केपी ओलीले विश्वासको मत दिन हतार नगर्नु भनेपछि नेकपा एकीकृत समाजवादीबाट मुख्यमन्त्री बनेका सोडारीलाई विश्वासको मत अहिले नै दिने मुडमा छैन एमाले सुदूरपश्चिम संसदीय दल ।
केन्द्रीय सत्ता समीकरण जोगाउनु पर्ने बाध्यात्मक अवस्था भएकाले मात्रै एकीकृत समाजवादीलाई सुदूरपश्चिम सरकारको नेतृत्व दिन राजी भएका एमाले अध्यक्ष ओली अहिले पर्ख र हेरको रणनीतिमा रहेकाले सोडारीलाई विश्वासको मतमा अड्को थापी रहेका छन् । यही वैशाख ६ गते मुख्यमन्त्रीमा नियुक्त सोडारीले आउँदो जेठ ५ गतेभित्र विश्वासको मत लिइसक्नु पर्ने छ । तर, केन्द्रीय सत्ता चलखेल नै तलमाथि भएको अवस्थामा यसैको शिकारमा परि मुख्यमन्त्री सोडारीलाई पद जोगाउन मुस्किल पर्न सक्ने सम्भावना नहोला भन्न सकिन्न ।
विश्वासको मत लिने समय अझै बाँकी छ भन्दै एमालेले सोडारीलाई हतार नगर्न भने पनि केन्द्रीय सत्ता समीकरणमै फेरबदल आउन सक्ने जोखिममा ध्यानमा राखी एमालेले रणनीतिक रुपमै विश्वासको मत तत्काल नदिने मुड देखाएको हो । कांग्रेससँग एकीकृत समाजवादी र जसपा नेपालको हिमचिम बढेपछि प्रधानमन्त्री प्रचण्ड र एमाले अध्यक्ष ओली अहिले सम्भावित जोखिम हेरेर मात्रै कदम चालिरहेका छन् ।
कतिसम्म भने प्रचण्ड–ओलीकै ग्राण्ड डिजाइनमा नै जसपा नेपाललाई फुटाइएको विश्लेषण सतहमै छ । यो कदम र संसदीय अंकगणितको जटिल अवस्थाले पनि अन्य प्रदेशमा थप अस्थिरता मच्चिने निश्चित छ ।
कुन प्रदेशसभामा संसदीय अंकगणित कस्तो ?
कोशी प्रदेश : सांसदको संख्या ९३
नेपाली कांग्रेस – २९
नेकपा एमाले – ४०
राप्रपा – ६
माओवादी केन्द्र – १३
नेकपा एस – ४
जसपा नेपाल – १
मधेस प्रदेशः सांसदको संख्या १०७
एमाले – २३
नेपाली कांग्रेस – २२
जसपा नेपाल – १८ (विभाजितको सनाखत हुन बाँकी)
जनमत – १३
माओवादी केन्द्र – ९
लोसपा – ९
नेकपा एस – ७
नागरिक उन्मुक्ति – १
नेपाल संघीय समाजवादी – १
राप्रपा – १
स्वतन्त्र – ३
बाग्मती प्रदेश : सांसदको संख्या १०७
नेपाली कांग्रेस - ३७
नेकपा एमाले - २७
माओवादी केन्द्र - २१
राप्रपा - १३
नेकपा एस - ७
नेमकिपा - ३
हाम्रो नेपाली पार्टी २
गण्डकी प्रदेशः सांसदको संख्या ६०
नेपाली कांग्रेस - २७
नेकपा एमाले - २२
नेकपा माओवादी केन्द्र - ८
राप्रपा - २
नेकपा एस - १
लुम्बिनी प्रदेशः सांसदको संख्या - ८७
नेकपा एमाले - २९
नेपाली कांग्रेस - २७
नेकपा (माओवादी केन्द्र) - ११
राप्रपा - ४
नागरिक उन्मुक्ति पार्टी - ४
जनमत पार्टी - ३
जनता समाजवादी पार्टी, नेपाल- ३
लोसपा, नेपाल - ३
राष्ट्रिय जनमोर्चा - १
नेकपा एस - १
स्वतन्त्र - १
कर्णाली प्रदेशः सांसदको संख्या ४०
नेपाली कांग्रेस - १४
नेकपा (माओवादी केन्द्र) - १३
नेकपा (एमाले) - १०
राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी - १
नेकपा (एकीकृत समाजवादी) - १
स्वतन्त्र - १
सुदूरपश्चिम प्रदेश: सांसदको संख्या ५२
नेपाली कांग्रेस - १८
नेकपा (माओवादी केन्द्र) - ११
नेकपा (एमाले) - १०
नागरिक उन्मुक्ति पार्टी - ७
नेकपा एस - ४
राप्रपा - १
स्वतन्त्र - १
संसदको यो अंकगणित हेर्दा सरकार निर्माणका लागि बहुमत पु¥याउन एक वा दुई दल मिलेर समेत पुग्ने अवस्था देखिदैन । केन्द्रमा पनि जटिल अंकगणित अनि प्रदेशमा पनि त्यस्तै अवस्थाले अहिले सत्तामा राज गर्न अनेकौं दल मिल्नै पर्नेे र बाडिचुडी खाने होड चलिरहेको छ । प्रधानमन्त्री प्रचण्ड स्वयंम खनै आफुलाई ५ वर्ष टिकाउन जता पनि गइन्छ र जे पनि गरिन्छ भन्दै हिँडिरहेका छन् । यी सबै अस्थिरताले मुलुक राजनीतिक संक्रमणकालीन अवस्थाबाट आक्रान्त छ । जसको मुलुक विकासमा मात्रै होइन जनदैनिकीमा समेत परिरहेको छ ।
