काठमाडौं । निर्वाचन आयोगले निर्धारण गरेको उपनिर्वाचन मिति झनझन् नजिकीँदै छ । आगामी बैशाख – १५ मा हुने उपनिर्वाचनले सत्ताकेन्द्र देखि दलका कार्यकर्तास्तरसम्म हलचल मच्चाइरहेको छ ।
हुन त बझाङ प्रदेशसभा – १ र इलाम – २ मा उपनिर्वाचन हुन लागेको हो । यद्यपि यतिबेला आम जनताहरु भने इलाम – २ कै उपनिर्वाचनमा ध्यान केन्द्रीत छन् ।
यसको खास कारण भने जनतामा आएको परिवर्तित राजनीतिक चेतना नै हो । पुराना दलहरुको कार्यशैलीबाट वाक्क दिक्क भएका जनता अहिले नयाँ राजनीतिक नेतृत्व खोजिरहेका छन् । यही अवस्थामा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी रास्वपाले पनि सशक्त उम्मेदवारी दिएपछि यो क्षेत्र थप चर्चामा आइरहेको हो ।
त्यस्तै संविधानसभा अध्यक्षसमेत रहेका एमाले उपाध्यक्ष सुवास नेम्वाङले लामो समयसम्म नेतृत्व गरेको क्षेत्र भएकाले पनि यो उपनिर्वाचनालई महत्वका साथ हेरिएको छ ।
नेपाली राजनीतिकै एक कुशल नेताको रुपमा स्थापित नेम्वाङको स्थान अब कस्ले लिनेछ भन्ने आम जनताको चासो छ ।
यही अवस्थामा यो क्षेत्रका लागि विभिन्न राजनीतिक दलहरुले आ–आफ्नो उम्मेदवार चयन गरिसकेको अवस्था छ । जसमा एमालेलाई भने यो क्षेत्रको विरासत कायम गर्नुपर्ने बाध्यता छ ।
सोही अनुरुप एमालेले सुवास नेम्वाङ पुत्र सुहाङलाई नै मैदानमा उतारको छ । त्यस्तै राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)ले मिलन लिम्बू, नेपाली काँग्रेसले डम्बर खड्का, राप्रपाले लक्ष्मी गुरुङ, नेकपा एकीकृत समाजवादीले जीतबहादुर राई र पहिचान पक्षधरले डकेन्द्रसिंह थेगिमलाई उम्मेदवार बनाएको छ ।
सत्ताको नेतृत्व गरिरहेको नेकपा माओवादी केन्द्रले भने एमालेका सुहाङ नेम्वाङलाई नै समर्थन गर्ने निर्णय गरिसकेको छ ।
माओवादीले उम्मेदवार छनौट गर्नुअघि नै एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले एक्लै चुनावमा होमिन सकस पर्ने संकेत गर्दै माओवादीको साथ खोजेका थिए ।
ओलीको उक्त आशाय पुष्टि हुनेगरी माओवादी केन्द्रले एमालेलाई साथ दिने निर्णय गरिसकेको छ ।
उक्त निर्णय कार्यान्वयन गर्न माओवादीबाट उम्मेदवारको छनौट भएका धिरेन्द्र शर्मा नै सुहाङलाई जिताउन लागि परिसकेका छन् ।
निर्वाचनमा दलहरुको गठबन्धन, उम्मेदवारी र विगतको परिणाम हेर्दा नेकपा यस क्षेत्रमा एमालकै उम्मेदवार विजयी हुने संभावना छ ।
खासगरी नेकपा एमालेलाई माओवादी केन्द्रले सहयोग गर्ने भएपछि अझ यो संभावना बढेको छ । ओलीले नेपाली काँग्रेसलाई प्रमुख प्रतिद्वन्द्धि मानिरहेका छन् । तर निर्वाचनमा रास्वपालेसमेत एमालेलाई टक्कर दिने आंकलन गरिएको छ ।
मतदाताहरुको बदलिँदो मनोविज्ञानका कारण रास्वपामा पनि मत पोखिने लगभग निश्चित छ । जसका कारण नेकपा एमालेलाई रास्वपाले चुनौति दिने देखिन्छ ।
कोशी प्रदेशको नामाकरण सम्बन्धमा पहिचानको विपक्षमा उभिएको भन्दै मतदाताहरुले एमालेलाई मत बहिस्कार गर्ने चेतावनी दिँदैसमेत आइरहेका छन् ।
तर यसलाई माओवादी नेताहरुले भने प्रदेश नामाकरण र प्रतिनिधिसभा उपनिर्वाचनको सम्बन्ध नरहेको दावी गर्दै एमालेलाई मतदान गर्न आह्वान गरिरहेका छन् ।
कोशी प्रदेशमा पहिचानको पक्षमा ठूलै आन्दोलनहरु भइरहेको अवस्थामा यस्लाई निर्वाचन परिणामलाई नै प्रभाव पार्ने मुख्य तत्वको रुपमा हेरिादै आएको छ ।
यद्यपि पहिचानवादीहरु नै विभिन्न धारमा विभाजित हुँदा एमालेलाई जितको लागि सहजता हुने आधारहरु प्रष्टै देखिँदै आएका छन् ।
जस्तै, पहिचानकै पक्षमा वकलत गर्दै आएका मिलन लिम्बू पहिचानकै एजेण्डा लिएर रास्वपा प्रवेश गरे । रास्वपाको बढ्दो क्रेज र पहिचान पक्ष मिसिँदा मिलनले राम्रै मत प्राप्त गर्न सक्छन् ।
त्यस्तै पहिचानवादी पक्षधरकै तर्फबाट उम्मेदवार बनेका डकेन्द्र थेगिमलाई जनता समाजवादी पार्टीले सहयोग गर्ने भएको छ । यद्यपि यी दुवैको मतले निर्वाचन परिणामलाई ठूलै असर भने पार्ने अवस्था देखिन्दैन ।
यसरी इलाम – २ को उपनिर्वाचनमा मुख्य रुपमा प्रभाव पार्ने ‘फ्याक्टर’ पहिचान पक्ष नै विभिाजित हुनु, नेकपा एकीकृत समाजवादीले पनि आफ्नै उम्मेदवार उठाउनु र माओवादीको साथ रहनु एमालेको लागि फाइदाको विषय बनेको छ ।
०७९ को आम निर्वाचनमा नेकपा एमालेका सुवास नेम्बाङ यो क्षेत्रबाट ३० हजार २० मत ल्याएर विजयी भएका थिए ।
नेम्वाङ केवल ११४ मत अन्तरले विजयी विजयी हुँदा नेपाली काँग्रेसले कडा टक्कर दिएको थियो । तर उनको विपक्षमा तत्कालीन सत्ता गठबनधनका दलहरु काँग्रेस, माओवादी केन्द्र र एकीकृत समाजवादीको गठबन्धन थियो ।
दलहरुको घेराबन्दीकाबीच नेम्वाङले जित हासिल गरेको यो क्षेत्रमा एमालेको राम्रै मत छ ।
०७९ सालकै निर्वाचन परिणाम हेर्ने हो भने, एमालेलाई जित निकाल्न त्यति असहजता छैन । यद्यपि पुराना दलहरुप्रति आम जनताको बदलिँदो मनोविज्ञानका कारण अन्य दलहरुले पनि जित निकाल्न नसक्लान भन्ने अवस्था छैन ।
